İsviçre’nin güneyindeki Valais kantonunda yer alan Blatten köyünün büyük bir kısmı buzul çökmesi nedeniyle yok oldu.

Buzulun çökmesiyle Blatten köyünün büyük bölümü devasa bir buz, çamur ve moloz yığınıyla kaplandı.

Yetkililer, herhangi bir can kaybı ve yaralanmanın bildirilmediği felaket sebebiyle köydeki birçok evin yıkıldığını aktardı. Ayakta kalan evlerin ise sular altında kaldığı ifade edildi.

Afet sonucu kaybolan 65 yaşında bir kişiyi arama kurtarma çalışmalarının sürdüğü kaydedildi.

Buzul çökmesi sonucu 3,1 büyüklüğünde hissedilen bir deprem yaşandığı da belirtildi.

Blatten’te yaşanan heyelan ve su seviyesinin artması nedeniyle bazı komşu köylerde de tahliyeler yaşanıyor.

İsviçre Konfederasyonu Başkanı Karin Keller-Sutter, X’ten konuya ilişkin yaptığı paylaşımda, “Evinizi kaybetmek korkunç bir durum. Şu anda Blatten sakinleri için çok üzgünüm.” ifadelerini kullandı.

Blatten’de yaşanan bu olağanüstü doğa hareketliliği, iklim değişikliğiyle bağlantılı olarak İsviçre Alplerinde artan buzul erimeleri ve hareketlilik risklerini bir kez daha gündeme getirdi.

– Köy, 19 Mayıs’ta tahliye edilmişti

Valais kantonu yetkilileri, dün buzul hareketliliği nedeniyle Lötschental bölgesinde yer alan Blatten köyünün “özel bir durumda” olduğunu duyurmuş, yerel saatle 15.30’da korkulan afet gerçekleşerek, Birch Buzulu’nun devasa bir kısmının koptuğu bildirilmişti.

Yaklaşık 300 kişinin yaşadığı köy, 19 Mayıs’ta yetkililer eşliğinde neredeyse tamamen tahliye edilmişti.

Kanada’nın batı ve orta kesimlerinde kontrolden çıkan orman yangınları, on binlerce kişiyi evlerinden etti. Ülkede bu yılın yangın sezonuna ilişkin yapılan kötü tahminler bir bir gerçekleşirken, duman bulutları ABD’nin kuzey şehirlerine ulaşmaya başladı.

Perşembe günü “aşırı” seviyeye yükseldi. Kanada Orman Yangınları Merkezi’ne göre ülkede şu anda 160’tan fazla yangın sürüyor ve bunların yaklaşık yarısı tamamen kontrol dışı.

Ulusal Acil Hazırlık Seviyesi en yüksek olan 5. seviyeye çıkarıldı. Bu seviye geçen yıl ancak 15 Temmuz’da görülmüştü.

17 binden fazla kişi tahliye edildi
Manitoba’da Flin Flon, Pimicikamak Cree Nation, Cross Lake ve Mathias Colomb Cree Nation gibi yerleşimlerden yaklaşık 17 bin kişi tahliye edildi. Eyalet Başbakanı Wab Kinew, bunun “yaşayan hafızalardaki en büyük tahliye” olduğunu söyledi. Saskatchewan’da da benzer şekilde binlerce kişi yerinden oldu.

Yangınlar ABD şehirlerini tehdit ediyor
Bilimsel modellemelere göre, Manitoba’daki yangınlardan yükselen duman Perşembe ve Cuma günleri ABD’nin üst Ortabatı ve Büyük Göller bölgesine ulaşacak. Green Bay, Milwaukee, Chicago ve Detroit gibi şehirler risk altında. Minnesota ve Michigan’da hava kalitesi uyarıları yayımlandı. Minnesota’da, ince parçacık seviyeleri herkes için sağlıksız değerlere ulaşacak.

Alt ve orta atmosferde taşınan duman, hem görüş mesafesini düşürebilir hem de hava kalitesini ciddi biçimde bozabilir. Üst atmosferdeki duman ise doğrudan solunabilir olmasa da güneş ışığını azaltarak parlak gün batımları ve gün doğumlarına neden olabilir.

İklim değişikliği ve rekor sezona doğru
2023, Kanada tarihindeki en kötü orman yangını sezonuydu. Aşırı sıcaklar ve kuraklık, 45 milyon dönümden fazla alanın yanmasına yol açtı. Bu yıl şimdiden 1.58 milyon dönüm arazi yandı—bu rakam, son 10 yılın aynı dönemine göre yüzde 40 fazla. Manitoba’da şu ana kadar yanan alan, ortalamanın dört katı.

Yetkililer, iklim değişikliği nedeniyle yangın sezonlarının uzadığını, yangınların daha sık ve daha şiddetli hale geldiğini belirtiyor. Tahminler, yaz boyunca milyonlarca insan için daha fazla dumanlı günlerin kapıda olduğunu gösteriyor.

Dünyanın önde gelen yapay zeka şirketlerinden Anthropic’in CEO’su Dario Amodei, yapay zekanın birkaç yıl içinde iş gücü piyasasını dramatik biçimde sarsabileceği konusunda uyarıda bulundu. Amodei’ye göre, hükümetler ve şirketler bu dönüşüme hazır değil.

Amodei, “Yapay zeka neredeyse tüm zihinsel işlerde insanlardan daha iyi hale geliyor” dedi. Bu gelişmelerin, sıradan beyaz yaka işler de dahil olmak üzere birçok meslek grubunu tehdit ettiğini belirtti.

Yüzde 20 işsizlik riski
Amodei’nin Axios’a verdiği demeçte, yapay zekanın önümüzdeki 1 ila 5 yıl içinde tüm giriş seviyesi beyaz yaka işlerin yarısını ortadan kaldırabileceğini ve ABD’de işsizliği yüzde 20’ye kadar çıkarabileceğini öne sürdü. Bu oran, pandemi dönemindeki zirveye yaklaşan seviyelere işaret ediyor.

Bu öngörü, daha önce akademisyenlerin ve ekonomistlerin yaptığı uyarıları teyit eder nitelikte. Ancak farkı, bu kez uyarının doğrudan sektörün içinden, güçlü bir yapay zeka şirketinin başından geliyor olması.

Yüksek vasıflı işler de risk altında
Geçmişte teknolojik değişimler genellikle düşük vasıflı işleri otomatikleştirirken, insanların daha iyi maaşlı işlere yönlendirilebileceği düşünülüyordu. Ancak Amodei’ye göre bu kez durum farklı: “Yapay zeka, yıllarca eğitim gerektiren uzmanlık işlerini de ortadan kaldırabilir.” Bu da eğitimli iş gücünün kolayca yeniden konumlandırılamayabileceği anlamına geliyor.

Halihazırda otomasyon kullanımı artıyor
Anthropic, kullanıcılarının yüzde 60’ının yapay zekayı iş gücünü desteklemek için, yüzde 40’ının ise tamamen insan emeğinin yerine koymak için kullandığını belirtiyor. Ancak bu oran hızla otomasyon lehine değişiyor.

Geçen hafta Anthropic, tek başına 7 saat boyunca çalışabilen yeni bir model tanıttı. Amodei, sıradan vatandaşlara şunu tavsiye etti: “Yapay zekayı kullanmayı öğrenin.”

“AI vergisi” önerisi
Amodei, yapay zekanın ürettiği büyük ekonomik değerin yalnızca teknoloji şirketlerinde toplanmaması için AI şirketlerine özel vergi konulmasının değerlendirilmesini önerdi:

“Bu benim ekonomik çıkarıma uygun değil, ama yine de konuşmamız gereken bir şey.”

Yeni bir dönem: Hızlı, yaygın, zor adapte olunan
Amodei, bu teknolojik değişimin öncekilere kıyasla çok daha hızlı, yaygın ve uyum sağlaması zor olduğunu vurguladı. Microsoft ve Meta gibi dev şirketlerin de personelinin büyük bölümünü kod yazmada AI’dan faydalandığına dikkat çekti.

Her iş değil, bazı görevler otomatikleşebilir
Bazı uzmanlar, AI’nin tüm işleri değil ama belirli görevleri otomatikleştireceğini düşünüyor. Bu da insanlara daha yaratıcı, karmaşık görevlerde zaman kazandırabilir. Ancak Virginia Üniversitesi’nden Prof. Anton Korinek, uyarıyor:

“Geçmişte yeni işler ortaya çıkardı, ama bu kez o işleri de makineler bizden hızlı öğrenebilir.”