Fas’ın kuzeyindeki Tatvan kenti yakınlarında çıkan orman yangınını kontrol altına almak için yoğun kara ve hava müdahalesi yürütülüyor.

Fas Ulusal Su ve Orman Ajansı bünyesindeki Ulusal İklim Riski Yönetimi Merkezi Müdürü Fuad el-Aseli, devlet televizyonuna yaptığı açıklamada, yangının, Tatvan’a bağlı el-Melalin beldesi yakınlarındaki bir ormanlık alanda başladığını belirtti.

Yangını kontrol altına almak için itfaiye ekiplerinin karadan yoğun çaba gösterdiğini, 4 Canadair amfibi uçağının da havadan müdahaleye katıldığını bildiren Aseli, orman örtüsünde yaşanan tahribatın boyutunu tahmin etmek için henüz erken olduğunu dile getirdi.

Faslı yetkililer, 27 Haziran’da, özellikle ormanlık alanların yakınında yaşayan vatandaşlara, yangın riski konusunda dikkatli olma çağrısı yapmıştı.

Ulusal Su ve Orman Ajansı da birçok bölgede bir hafta sürecek “aşırı yüksek” yangın riski bulunduğunu bildirmişti.

Fas hükümeti, 16 Mayıs’ta, yaklaşan yaz döneminde orman yangınlarıyla mücadeleyi desteklemek için yaklaşık 17 milyon dolarlık kaynak ayıracağını açıklamıştı.

Ulusal Su ve Orman Ajansı Genel Müdürü Abdurrahim Humi, mayıs ayında yaptığı açıklamada, 2024 yılında çıkan yangın sayısının 2023’e kıyasla yüzde 82 azalarak, 382’ye düştüğünü belirtmişti.

Bu yangınlarda toplam 874 hektarlık alan zarar görmüş, etkilenen alanların yaklaşık yüzde 45’ini ise ikincil otlar ve mevsimlik bitkiler oluşturmuştu.

Fas’ın yüz ölçümünün yaklaşık yüzde 12’si ormanlarla kaplı. Ülkede her yıl, iklim koşulları ve insan kaynaklı etkiler nedeniyle orman yangınları çıkıyor.

Gökbilimciler, Güneş Sistemi’nin uzak sınırlarında “Ammonite” adı verilen gizemli bir gökcismi keşfetti.

Ammonite, Neptün’ün ötesinde yer alan ve Trans-Neptunian Object (TNO) olarak sınıflandırılan bir cisim. Ancak onu özel kılan, yörüngesinin son derece eliptik olması.

Bu özelliğiyle, tıpkı Sedna gibi yalnızca üç benzeri daha bulunan Sednoid grubuna dahil edildi. Sednoid’ler, Güneş’e en yakın geçiş noktaları (perihelion) 60 astronomik birimin (au) çok üzerinde olan nadir nesneler.

Gökbilimciler, bu nesnelerin yörüngelerini açıklamak için Gezegen Dokuz adını verdikleri, henüz keşfedilmemiş büyük bir gezegenin varlığını öne sürüyor. Ancak Ammonite’in yörüngesi, mevcut Sednoid’lerden farklılık gösteriyor. Araştırmacılara göre bu durum, Gezegen Dokuz hipotezini daha da karmaşık hâle getiriyor.

4.5 milyar yıldır değişmeyen yörünge

Ammonite’in yörüngesi, bilgisayar simülasyonlarına göre Güneş Sistemi’nin oluşumundan bu yana, yaklaşık 4.5 milyar yıldır kararlı bir şekilde seyrediyor. Nesne ilk kez 2023 yılında Subaru Teleskobu’yla tespit edildi, ancak kesin tanımlama 2024’te Kanada-Fransa-Hawaii Teleskobu ve arşiv verileriyle doğrulandı.

Keşif, FOSSIL (Formation of the Outer Solar System: An Icy Legacy) adlı gözlem programı kapsamında yapıldı. Program, Güneş Sistemi’nin uzak bölgelerindeki buzul nesneleri araştırmayı amaçlıyor.

“Q-boşluğu”nu dolduran ilk nesne

Ammonite, şimdiye kadar gözlemlenememiş bir yörünge bölgesinde yer alıyor. Bu bölge, gökbilimcilerin “q-gap” adını verdiği ve neden boş kaldığı bilinmeyen bir yörünge aralığını temsil ediyordu. Araştırmanın yazarlarına göre, Ammonite bu boşluğu doldurarak önemli bir eksik halkayı tamamladı.

Yeni sorular doğuruyor

Çalışmanın ortak yazarı Dr. Yukun Huang’a göre, Ammonite’in yörüngesinin diğer Sednoid’lerle uyuşmaması, Gezegen Dokuz’un varlığını sorgulayan bir durum olabilir. Huang, bu nesnelerin oluşumunda, zamanında Güneş Sistemi’nde bulunan ama sonra dışarı atılan bir gezegenin etkili olabileceğini öne sürdü.

Ayrıca, bazı teorilere göre bu tür uzak nesneler; Güneş’in yıldız kümesi içindeki erken döneminde başka yıldızlarla yaşanan etkileşimler, hatta başka sistemlerden yakalanmış cisimler sonucu oluşmuş olabilir.

Gezegen Dokuz ortaya çıkabilir mi?

Ammonite’in keşfi, Gezegen Dokuz’un yörüngesini daraltıyor ve muhtemel saklanma alanlarını azaltıyor. Gökbilimciler henüz bu varsayımsal gezegeni gözlemleyemedi, ancak umutlar yeni nesil teleskoplarda.

Vera Rubin Gözlemevi, yakında on yıl sürecek LSST (Legacy Survey of Space and Time) projesine başlayacak. Bu teleskop, Güneş Sistemi’ndeki en karanlık ve zor tespit edilen nesneleri gözlemlemek için tasarlandı. Eğer Gezegen Dokuz gerçekten varsa, Rubin bu bilinmeyen devi ortaya çıkarabilecek en güçlü aday olabilir.

İspanya’nın başkenti Madrid’de henüz kontrol altına alınamayan orman yangınlarından kaynaklanan duman, gökyüzünü kapladı.

Madrid’in 50 kilometre güneybatısında yer alan Mentrida kasabası civarında orman yangını çıktı.

Yaklaşık 3 bin hektarlık alanın kül olduğu yangından kaynaklanan duman, Madrid’de gökyüzünün tamamen kaplanıp turuncu bir görüntünün oluşmasına yol açtı.

Yangınların henüz kontrol altına alınamadığını belirten yetkililer, vatandaşlara evlerinde kalmalarını ve pencerelerini kapatmalarını tavsiye etti.