Harvard Tıp Fakültesi’nde yürütülen ve Nature dergisinde yayımlanan yeni bir araştırma, lityum elementinin Alzheimer hastalığı ve beyin yaşlanmasıyla mücadelede kritik bir rol oynayabileceğini ortaya koydu.

Lityum, tıpta uzun süredir bipolar bozukluk ve depresyon tedavisinde kullanılan bir ruh hali dengeleyici olarak biliniyor.

Ancak araştırmacılar, bu metalin vücutta doğal olarak çok küçük miktarlarda bulunduğunu ve C vitamini ya da demir gibi temel bir element olarak hücresel işleyişte rol oynadığını ilk kez kanıtladı.

Araştırmada, normal farelerin diyetinden lityum çıkarıldığında beyinlerinde iltihaplanma, nöronal hasar ve Alzheimer benzeri yapısal değişiklikler geliştiği gözlemlendi. Alzheimer’a yatkın genetik farelerde ise amiloid plaklar ve hafıza kaybı daha hızlı ilerledi.

Araştırmayı yürüten Profesör Bruce Yankner, “Bu veriler Alzheimer’ın temelinde yatan mekanizmayı anlamada önemli bir adım olabilir,” dedi.

Plaklar lityumu emiyor, beyin kendini temizleyemiyor
Araştırmaya göre, Alzheimer hastalarının beyinlerinde biriken amiloid beta plakları, lityum moleküllerini tutarak mikroglia adı verilen bağışıklık hücrelerinin bu zararlı proteinleri temizlemesini engelliyor. Bu durum, beynin kendi çöp temizleme sisteminin çökmesine neden oluyor.

Yankner ve ekibi, plaklara bağlanmayan özel bir lityum formu olan lityum orotatı farelere verdiklerinde, amiloid plaklar ve hafıza kaybında gerileme gözlemledi. Lityum verilen fareler, labirent testlerinde tekrar başarı göstermeye başladı.

İnsan beyinlerinde de lityum eksik
Rush Üniversitesi’nden sağlanan insan beyin örnekleri üzerinde yapılan analizlerde, Alzheimer hastalarında düşük lityum seviyeleri tespit edildi. Bu bulgu, Massachusetts General Hospital, Duke ve Washington Üniversitesi’ndeki diğer beyin bankalarında da doğrulandı.

Yankner, “İlk başta bu sonuca biz bile şüpheyle yaklaştık, çünkü beklenmiyordu,” dedi. Ancak farklı kaynaklarda aynı sonucun çıkması, lityum eksikliğinin Alzheimer ile güçlü bir ilişkisi olduğunu gösterdi.

Lityum doğal olarak hangi besinlerde var?
Bilim insanlarına göre lityum, düşük dozlarda doğal yolla vücuda alınabiliyor. En zengin kaynaklar arasında:

Koyu yeşil yapraklı sebzeler

Kuruyemişler

Baklagiller

Kimyon ve zerdeçal gibi baharatlar

Mineralli doğal sular

Yankner, bu yiyeceklerin uzun vadeli beyin sağlığı üzerindeki etkisinin belki de içerdikleri lityum sayesinde olduğunu ifade etti.

Uzmanlar uyarıyor: Takviye kullanmayın
Araştırmacılar, umut verici sonuçlara rağmen farelerde kullanılan lityum dozlarının insanlar için uygun olmadığını vurguladı.

Lityum orotat içeren fare tedavileri, bipolar bozuklukta kullanılan dozların yaklaşık binde biri düzeyindeydi.

“Fare bir insan değildir. Kimse bu araştırmaya dayanarak kendi başına lityum almamalı” diyen Yankner, klinik deneylerin başlaması gerektiğini belirtti.

ABD Ulusal Sağlık Enstitüsü (NIH) tarafından finanse edilen çalışmanın, Alzheimer tedavisinde yeni nesil, düşük doz lityum temelli stratejilerin önünü açabileceği düşünülüyor.

İsrail ordusu, Lübnan’ın güneyindeki Nebatiye kentine bir dizi hava saldırısı düzenledi.

Lübnan haber ajansı NNA’da yer alan haberlere göre, İsrail ordusu, bir dizi hava saldırısıyla, Litani Nehri yakınlarındaki Deyr Seryan beldesinin kuzey kesimlerini hedef aldı.

İsrail ordusu Nebatiye’ye bağlı Deyr Seryan’da meskun mahallin yanında bulunan araçlar ile iş makineleri için kullanılan bir garajı bombaladı.

Saldırılarda yaralananların olduğu belirtildi.

İsrail ordusunun Deyr Seryan’a ikinci bir saldırı düzenlemesi nedeniyle itfaiye ve ambulans ekipleri bölgeye ulaşmakta zorluk yaşadı.

İsrail savaş uçakları Deyr Seryan beldeleri arasındaki bölgeyi hedef alan bir dizi hava saldırısı düzenledi ve çok sayıda havadan ve karadan füzeler gönderdi. Deyr Seryan beldesinin yanı sıra El-Kantara beldelerinin çevresine yönelik şiddetli saldırılar düzenlendi.

Öte yandan, İsrail basınından Kanal 12 televizyonu, İsrail ordusunun Lübnan’ın güneyindeki saldırılarının Hizbullah’ın “askeri altyapısı” olarak nitelendirdiği hedeflere yönelik olduğunu iddia etti. Haberde ayrıntıya yer verilmedi.

İsrail ordusundan ise konuya ilişkin henüz açıklama yapılmadı.

İsrail ile Lübnan arasında 27 Kasım 2024’te yürürlüğe giren ateşkese rağmen İsrail ordusu, Lübnan’ın güneyine neredeyse her gün hava ve kara saldırıları düzenliyor.

Ateşkesin yürürlüğe girmesinden bu yana İsrail ordusu Lübnan’da yaklaşık 3 bin ihlalde bulundu, bu süreçte en az 213 kişi hayatını kaybetti, 508 kişi yaralandı.

İsrail ordusu, Lübnan’ın güneyinden kısmi çekilme gerçekleştirse de son çatışmalarda ele geçirdiği 5 stratejik tepedeki işgalini sürdürüyor.

Bulgaristan’ın güneyindeki Sakar Dağı bölgesinde 30 bin dönümlük alana yayılan yangınla mücadele sürüyor.

Atılan izmaritten çıktığı tahmin edilen ve 2 gündür süren yangını söndürme çalışmalarını koordine eden Hasköy Bölge Valisi Stefka Zdravkova, yaptığı basın açıklamasında, gündüz çıkan şiddetli sıcak rüzgarın çalışmaları olumsuz etkilediğini belirtti.

Zdravkova, yangının dün uluslararası Meriç Otoyolu’nu ve hatta yanından akan Meriç Nehri’ni aştığını ve bundan dolayı otoyolun bir bölümünün geçici olarak trafiğe kapatıldığını söyledi.

Trafik polisleri, Türkiye’deki tatillerinden dönüp Avrupa ülkelerine gidenlerin yoğun olduğu bir dönemde, otoyolun Harmanlı ile Lyubimets kasabaları arasındaki bölümündeki trafiği birkaç saatliğine başka güzergahlara yönlendirdi.

Bölgede 4 yerleşim yerinde kısmi afet durumu ilan edildi.

Bir kısmı Sakar Dağı’nın ulaşımı güç bölgeleri de dahil 30 bin dönüm alana yayılan yangına, Bulgaristan Silahlı Kuvvetleri’ne ait 2 helikopter ve İsveç’ten gönderilen 2 uçakla müdahale ediliyor. Söndürme çalışmalarına 17 itfaiye aracıyla çok sayıda personel ve gönüllü yardım ediyor.