Bilim insanları, kemoterapi gören kanser hastalarında saç dökülmesini önlemeye yönelik “çifte koruma sağlayan güçlü bir yöntem” geliştirdiklerini açıkladı. Sheffield Hallam Üniversitesi’ndeki araştırmacılar tarafından yürütülen çalışma, saç köklerini koruma konusunda çığır açıcı bir buluş olarak nitelendiriliyor.

Yeni yöntem, halihazırda kullanılan “soğutucu başlık” tekniğini, kırmızı üzüm benzeri kaynaklarda bulunan güçlü antioksidanlarla zenginleştirilmiş yeni bir losyonla birleştiriyor.

Bu iki uygulama birlikte kullanıldığında, saç kökleri üzerindeki kemoterapi toksisitesine karşı çok daha etkili bir koruma sağlıyor.

Soğutmanın ideal sıcaklığı belirlendi
Çalışmada, saç derisinin 18°C’ye kadar soğutulmasının saç köklerindeki hasarı engellediği tespit edildi. 26°C’ye kadar yapılan soğutmanın ise yeterli koruma sağlamadığı belirtildi.

Soğutma işlemi, saç derisine giden kan akışını azaltarak, kemoterapi ilaçlarının saç köklerine ulaşmasını sınırlandırıyor.

Laboratuvar ortamında saç kökleri korundu
Araştırmacılar, saç derisinden alınan folikülleri laboratuvar ortamında çoğaltarak kemoterapi etkilerini inceledi. Sheffield Hallam Üniversitesi’nden Hücre Biyolojisi Doçenti Dr. Nik Georgopoulos, “Soğutma, saç üretiminden sorumlu olan hızlı bölünen hücreleri yalnızca korumuyor, aynı zamanda tamamen hayatta tutabiliyor. Ancak bunun için ideal sıcaklığın kullanılması gerekiyor” dedi.

Antioksidan destekli losyon “çifte koruma” sağlıyor
Çalışmada ayrıca, soğutma işlemine ek olarak uygulanan topikal antioksidan losyonun, soğutmanın koruyucu etkisini önemli ölçüde artırdığı saptandı. Losyonun içeriğinde kırmızı üzüm ve yer fıstığında bulunan resveratrol ile bir besin takviyesi olan N-Asetilsistein yer alıyor.

Dr. Georgopoulos, bazı hastalarda soğutma yönteminin yetersiz kalabileceğini belirterek, “Bazı başlar – ben onlara inatçı başlar diyorum – yeterince soğumuyor. Bu durumlarda topikal ürünle yapılan destek, koruma kapasitesini dönüştürüyor” dedi.

Soğutma tek başına da güçlü bir koruma sağlıyor
Ancak Georgopoulos’a göre, antioksidan losyon tek başına yeterince güçlü değil. Soğutma yöntemi ise aynı anda birden fazla koruyucu etki yaratıyor: “Soğukta kan damarları daralıyor, saç derisine daha az kan – dolayısıyla daha az ilaç – gidiyor. Ayrıca hücrelerin bölünmesi yavaşlıyor. Bu da hem fiziksel hem biyokimyasal düzeyde koruma sağlıyor.”

Klinik denemeler yolda
Georgopoulos, 10 yılı aşkın süredir Huddersfield merkezli Paxman Scalp Cooling firmasıyla birlikte çalışıyor. Paxman, kemoterapi öncesi, sırasında ve sonrası kullanılan özel tasarım bir soğutma başlığı üretiyor. Bu başlık sayesinde soğutma işlemi ilaç verilmeden 30 dakika önce başlıyor ve tedavi sonrasında 90 dakikaya kadar sürüyor.

Araştırmacılar şimdi, geliştirdikleri bu yeni yöntemin Paxman cihazı kullanan hastalarda denenmesini hedefliyor. Kullanılacak antioksidan içeriğin son halinin belirlenmesi için çalışmalar devam ediyor.

Dr. Georgopoulos, “Devam eden çalışmalarımız sayesinde, topikal ürünün sadece saç dökülmesini önlemede değil, kemoterapi sonrası saçın yeniden çıkma sürecini hızlandırmada da etkili olacağını umuyoruz” dedi.

İngiltere ve Avrupa genelinde yaşanan sıcak hava dalgası yüzünden Londra’da 263 kişinin hayatını kaybettiği tahmin ediliyor. Imperial College London ve London School of Hygiene and Tropical Medicine (LSHTM) araştırmacılarının yaptığı çalışmaya göre, bu ölümlerin 173’ü doğrudan iklim krizinin sonucu.

Dünya Hava Olaylarını İlişkilendirme (World Weather Attribution) grubunun yayınladığı araştırma, iklim krizinin Avrupa genelindeki sıcaklığa bağlı ölümleri üç katına çıkardığını ortaya koydu.

Bilim insanları, Haziran sonu ile Temmuz başında Avrupa’yı etkisi altına alan sıcaklıkların, iklim değişikliği olmasaydı 1 ila 4 derece daha serin geçeceğini belirtti.

12 şehirde 2 bin 300 ölüm, bin 500’ü iklim krizinden
Araştırma, Londra, Paris, Madrid, Barselona ve Roma dahil olmak üzere 12 büyük Avrupa kentinde toplam 2 bin 300 sıcaklığa bağlı ölüm yaşandığını tahmin ediyor. Bunların yaklaşık bin 500’ü, yani yüzde 65’i insan faaliyetleri kaynaklı küresel ısınmadan kaynaklanıyor.

Geçtiğimiz hafta Londra’da sıcaklıklar 34°C’ye kadar yükselmiş ve Birleşik Krallık Sağlık Güvenliği Ajansı, halk sağlığı için amber düzeyinde sıcaklık uyarısı yayımlamıştı.

“Sessiz ama yıkıcı”: En çok yaşlılar etkileniyor
Araştırmada görev alan bilim insanları, sıcak hava dalgalarının “sessiz ama yıkıcı” olduğunu vurgulayarak, 1.3°C’lik mevcut küresel ısınmanın bile yaşlılar ve savunmasız gruplar için ölümcül sonuçlar doğurduğunu belirtti.

Londra’daki 263 ölümün yanı sıra, Madrid’de 317 ve Paris’te 235 kişinin sıcak hava nedeniyle hayatını kaybettiği tahmin ediliyor. Çoğu ölümün ileri yaş gruplarında gerçekleştiği belirtildi. Uzmanlar, Avrupa genelinde yaşlanan nüfusun, daha uzun, daha sıcak ve daha sık yaşanan sıcak hava dalgaları karşısında giderek artan bir risk altında olduğuna dikkat çekti.

“Isı kubbesi” sıcakları artırdı
23 Haziran ile 2 Temmuz tarihleri arasında Avrupa’nın üzerinde oluşan yüksek basınçlı “ısı kubbesi”nin, sıcak ve kuru havayı bölgeye hapsettiği ve Kuzey Afrika’dan gelen sıcak hava kütlesiyle birlikte sıcaklıkları olağanüstü seviyelere taşıdığı ifade edildi.

Bilim insanları, bu tür analizlerin sadece 12 şehirde yapıldığını ve bu verilerin Avrupa’daki gerçek sıcaklığa bağlı ölüm tablosunun sadece küçük bir kısmını yansıttığını vurguladı. Gerçek sayıların on binlere ulaşabileceği ifade ediliyor.

Meta, kullanıcılarla daha fazla etkileşim kurmak amacıyla yapay zeka sohbet robotunun, geçmiş konuşmalar üzerinden “takip mesajları” göndereceği yeni bir özelliği test ediyor. Business Insider’ın haberine göre Meta AI, kullanıcıya hiçbir istem gelmeden ilk mesajı gönderiyor ve geçmişte konuşulan konular üzerinden sohbeti yeniden başlatıyor.

Meta’nın bu yeni özelliği, Messenger, Instagram ve WhatsApp gibi platformlarda devreye girecek.

Testlerde kullanılan bir örnek sohbet botu “Film Büyüsünün Ustası” (The Maestro of Movie Magic), kullanıcıya “Bu akşam için film önerisi ister misiniz?” gibi sorularla doğrudan mesaj atıyor.

Kullanıcının daha önce başlattığı konuşmaları temel alarak yeniden iletişime geçiyor.

Bu sistem, veri etiketleme firması Alignerr tarafından hazırlanan yönergeler doğrultusunda geliştiriliyor.

Meta ve Alignerr birlikte, özelleştirilebilir yapay zekâ botlarının eğitilmesi ve bu botların gelecekte kullanıcıyla proaktif iletişim kurması üzerine çalışıyor.

Özelliğin detayları
TechCrunch’a konuşan Meta sözcüsü, bu özelliğin kullanıcılarla “kendiliğinden” tekrar bağlantı kurmak için test edildiğini ve bunun kullanıcı bağlılığını artırmayı amaçladığını doğruladı.

Meta AI, yalnızca kullanıcı son 14 gün içinde en az bir kez sohbet robotuyla konuşmuşsa mesaj gönderebilecek.

Ayrıca bu kişinin en az 5 mesajlık bir konuşma geçmişi olması gerekiyor.

Eğer kullanıcı bu ilk takip mesajına yanıt vermezse, bot ikinci kez mesaj atmayacak.

Meta AI Studio üzerinden kullanıcılar, kendi deneyimlerine özel yapay zekâ botları oluşturabilecek. Bu botlar da gelecekte kullanıcıya kendiliğinden mesaj atan sistemlere dönüşebilecek.

Meta AI’nin yükselişi ve yeni entegrasyonları
Meta AI, Facebook, Messenger ve Instagram üzerinden sohbet, sticker üretme, fotoğraf düzenleme gibi birçok işlevi yerine getiriyor.

Bu yılın başında WhatsApp’a da entegre edilmişti.

Ayrıca kullanıcılar, yapay zeka ile yaptıkları konuşmaları “Keşfet” sekmesinde paylaşabiliyor, fakat bu durum farkında olmayan kullanıcıların kişisel bilgilerini istemeden ifşa etmesine yol açabiliyor.

Eleştirilere açık kapı
Meta’nın bu yeni özelliği, kullanıcı mahremiyeti ve veri güvenliği açısından bazı soru işaretleri yaratabilir. Her ne kadar spam engelleyici mekanizmalar tanımlansa da, yapay zeka destekli bu tür “beklenmedik” mesajlar bazı kullanıcılar için rahatsız edici olabilir.

Özellikle sosyal medya platformlarında yapay zekâ ile kurulan ilişkilerin sınırları tartışılmaya devam ediyor.