İsrail’in Akdeniz’deki en büyük doğal gaz sahalarından Leviathan’ın ortaklarından NewMed enerji şirketi, Mısır’la 35 milyar dolar değerinde doğal gaz ihracat anlaşması imzalandığını duyurdu.

Leviathan Doğal Gaz Sahası ortaklarının Mısır’la yaptığı anlaşma ülke tarihindeki en büyük ihracat anlaşması olarak kayıtlara geçti.

NewMed şirketinden yapılan açıklamada, Leviathan sahasından Mısır’a 2040 yılına kadar 130 milyar metreküp doğal gaz ihraç edileceği belirtildi.

Anlaşmanın Leviathan’ın genişlemesinin önünü açacağı aktarılan açıklamada, genişleme ile 2064’e kadar İsrail pazarına doğal gaz arzının sağlanmasının hedeflendiği kaydedildi.

​​​​​​​Mısır ile İsrail arasında 2019’da 60 milyar metreküplük gaz tedarikini kapsayan anlaşma imzalanmıştı. Leviathan sahasının 2020 yılında faaliyete geçmesinden kısa süre sonra Mısır’a gaz tedariki başlamıştı.

Leviathan gaz sahasında geçen yıl üretilen 11,33 milyar metreküp doğal gazın büyük kısmı Mısır ve Ürdün’e ihraç edilmişti.

Türkiye Milli Savunma Bakanlığı Sözcüsü Tuğamiral Zeki Aktürk, haftalık basın bilgilendirme toplantısında, Doğu Akdeniz’de yapılacak bir kablo döşeme çalışması için yayınlanan NAVTEX’in Türk kıta sahanlığını da kapsamasıyla ilgili soruyu yanıtladı.

Tuğamiral Aktürk, Doğu Akdeniz’de 18 Mart 2020 tarihinde Birleşmiş Milletler’e bildirilen kıta sahanlığındaki haklara yönelik kararlılığın masada ve sahada daima gösterilmekte olduğuna işaret etti.

Aktürk, uluslararası hukuk uyarınca; kıta sahanlığında icra edilecek kablo/boru döşeme, yahut bilimsel araştırma yürütmek gibi faaliyetlerin, kıyı devleti olan Türkiye ile önceden koordine edilmesi gerektiğini vurguladı.

“Bu kural dolayısıyla kıta sahanlığımızda izinsiz hiçbir faaliyete izin vermeden daima gerekli takipler ve izlemeler yürütmekte, ülkemizi yok sayan hiçbir faaliyete ve Great Sea Interconnector Projesi gibi projeye geçit vermemekteyiz” diyen Aktürk, 5 Ağustos 2025’te Cebelitarık bayraklı FUGRO GAUSS gemisinin jeofizik araştırmaları için yayımlanan NAVWARN duyurusuyla, kıta sahanlığını ihlal ettiğinin saptandığını belirtti.

Tuğamiral Aktürk, “Bunun üzerine Dışişleri Bakanlığımız tarafından gerekli uyarılar yapılmış, Bakanlığımız da karşı NAVTEX yayımlamıştır. Ayrıca gerekli tedbirlerin alınması için bölgede hava ve deniz unsurlarımız görevlendirilmiştir. Bahse konu geminin faaliyetleri yakından takip edilmektedir. Kıta sahanlığımızı ihlal etmeye kalkmaları durumunda gereği sahada yapılacaktır” dedi.

Harvard Tıp Fakültesi’nde yürütülen ve Nature dergisinde yayımlanan yeni bir araştırma, lityum elementinin Alzheimer hastalığı ve beyin yaşlanmasıyla mücadelede kritik bir rol oynayabileceğini ortaya koydu.

Lityum, tıpta uzun süredir bipolar bozukluk ve depresyon tedavisinde kullanılan bir ruh hali dengeleyici olarak biliniyor.

Ancak araştırmacılar, bu metalin vücutta doğal olarak çok küçük miktarlarda bulunduğunu ve C vitamini ya da demir gibi temel bir element olarak hücresel işleyişte rol oynadığını ilk kez kanıtladı.

Araştırmada, normal farelerin diyetinden lityum çıkarıldığında beyinlerinde iltihaplanma, nöronal hasar ve Alzheimer benzeri yapısal değişiklikler geliştiği gözlemlendi. Alzheimer’a yatkın genetik farelerde ise amiloid plaklar ve hafıza kaybı daha hızlı ilerledi.

Araştırmayı yürüten Profesör Bruce Yankner, “Bu veriler Alzheimer’ın temelinde yatan mekanizmayı anlamada önemli bir adım olabilir,” dedi.

Plaklar lityumu emiyor, beyin kendini temizleyemiyor
Araştırmaya göre, Alzheimer hastalarının beyinlerinde biriken amiloid beta plakları, lityum moleküllerini tutarak mikroglia adı verilen bağışıklık hücrelerinin bu zararlı proteinleri temizlemesini engelliyor. Bu durum, beynin kendi çöp temizleme sisteminin çökmesine neden oluyor.

Yankner ve ekibi, plaklara bağlanmayan özel bir lityum formu olan lityum orotatı farelere verdiklerinde, amiloid plaklar ve hafıza kaybında gerileme gözlemledi. Lityum verilen fareler, labirent testlerinde tekrar başarı göstermeye başladı.

İnsan beyinlerinde de lityum eksik
Rush Üniversitesi’nden sağlanan insan beyin örnekleri üzerinde yapılan analizlerde, Alzheimer hastalarında düşük lityum seviyeleri tespit edildi. Bu bulgu, Massachusetts General Hospital, Duke ve Washington Üniversitesi’ndeki diğer beyin bankalarında da doğrulandı.

Yankner, “İlk başta bu sonuca biz bile şüpheyle yaklaştık, çünkü beklenmiyordu,” dedi. Ancak farklı kaynaklarda aynı sonucun çıkması, lityum eksikliğinin Alzheimer ile güçlü bir ilişkisi olduğunu gösterdi.

Lityum doğal olarak hangi besinlerde var?
Bilim insanlarına göre lityum, düşük dozlarda doğal yolla vücuda alınabiliyor. En zengin kaynaklar arasında:

Koyu yeşil yapraklı sebzeler

Kuruyemişler

Baklagiller

Kimyon ve zerdeçal gibi baharatlar

Mineralli doğal sular

Yankner, bu yiyeceklerin uzun vadeli beyin sağlığı üzerindeki etkisinin belki de içerdikleri lityum sayesinde olduğunu ifade etti.

Uzmanlar uyarıyor: Takviye kullanmayın
Araştırmacılar, umut verici sonuçlara rağmen farelerde kullanılan lityum dozlarının insanlar için uygun olmadığını vurguladı.

Lityum orotat içeren fare tedavileri, bipolar bozuklukta kullanılan dozların yaklaşık binde biri düzeyindeydi.

“Fare bir insan değildir. Kimse bu araştırmaya dayanarak kendi başına lityum almamalı” diyen Yankner, klinik deneylerin başlaması gerektiğini belirtti.

ABD Ulusal Sağlık Enstitüsü (NIH) tarafından finanse edilen çalışmanın, Alzheimer tedavisinde yeni nesil, düşük doz lityum temelli stratejilerin önünü açabileceği düşünülüyor.