Bugün 85 yaşında hayatını kaybeden Pakistan’ın nükleer  bilimcisi Dr. Abdul Kadir Han, “Pakistan’ın nükleer silah teknolojisinin babası” olarak anılıyordu.

Han, 1 Nisan 1936’da İngiliz Hindistanı’nın Bhopal şehrinde doğdu. Hindistan ile Pakistan’ın 1947’de bağımsızlıklarını kazanmasının ardından ailesi ile 1952’de Pakistan’a göç etti.

Karaçi Üniversitesi Metalürji Bölümünden 1960’ta mezun olan Han, bu tarihten sonra yüksek eğitimine Batı Almanya ve Hollanda’da devam etti.

Han, 1972’de Belçika’daki Katolik Üniversitesinden Metalürji Mühendisliği dalında doktora derecesini elde etti.

URENCO’da işe girmesi dönüm noktası oldu

Uranyum zenginleştirmeyi araştırmak ve geliştirmek üzere İngiltere, Almanya ve Hollanda ortaklığında oluşturulan URENCO nükleer konsorsiyumunda 1972’de çalışmaya başlayan Han, burada elde ettiği başarılı çalışmalarla tesisin en önemli alanlarına ve gizli belgelerine erişim iznine sahip oldu.

Han, 1974’te Hindistan’ın nükleer denemesini gerçekleştirmesinin ardından dönemin Pakistan Başbakanı Zülfikar Ali Butto’ya Pakistan’ın nükleer silah programı çalışmalarına katılmayı teklif etti.

Bir süre sonra bu teklifin kabul edilmesinin ardından ülkesine dönen Han, 1976’da Pakistan Atom Enerjisi Komisyonunun (PAEC) üyesi oldu. Aynı yıl Han, “Han Araştırma Laboratuvarı”nı kurdu.

Pakistan’ın ilk nükleer denemesini gerçekleştirdi

Bu tarihten sonra Han, çalışmalarını Pakistan’da yürüttü. Hindistan’ın 1998’de ikinci nükleer denemesinin ardından Pakistan da ilk nükleer testini yaptı.

Han, Yeni Delhi ile İslamabad arasındaki nükleer silah rekabetinde Pakistan’ın bu konudaki kilit isimlerinden oldu.

Nükleer teknolojiyi “çalmakla” suçlandı

Han, Hollanda’dan ülkesine dönmesinin ardından 1979’da “uranyum zenginleştirme teknolojisini çalmakla” suçlandı.

Pakistan’ın URENCO’ya ait nükleer teknoloji bilgilerine Han aracılığıyla erişim sağladığı iddiasıyla Hollanda hükümeti, Han hakkında soruşturma başlattı. 1985’te yerel bir Hollanda mahkemesi Han’ı gıyabında 4 yıl hapis cezasına çarptırdı. Bu kararı temyize götüren Han, bir süre sonra bu suçlamadan aklandı.

Nükleer bilgi sızdırma iddiaları

Han, 1990’larda ABD tarafından nükleer savaş başlığı taşıyabilen füzeler karşılığında Kuzey Kore’ye son derece hassas nükleer teknoloji satmakla suçlandı. Han’ın daha sonra benzer şekilde İran ve Libya’ya da nükleer sır sattığı iddia edildi.

Eski Pakistan Cumhurbaşkanı ve Başbakanı Pervez Müşerref yönetiminde 2001’de Bilim ve Teknoloji Danışmanı olarak hizmet vermeye başladı.

ABD tarafından 2003’te Pakistan’a nükleer teknolojinin yayılımında Han’ın rolüne yönelik kanıtlar gönderildi.

Bunun üzerine Müşerref’in görevine Ocak 2004’te son verdiği Han gözaltına alındı.

Han, 2004 ile 2009 arasında ev hapsinde kaldı

Han 4 Şubat 2004’te, İran’a 1989-1991’de, Kuzey Kore ve Libya’ya da 1991-1997’de nükleer teknoloji transfer ettiği itirafında bulundu. Bu itiraftan 1 gün sonra Müşerref, Han’ı affettiğini duyurdu. Bununla birlikte Han, 2009’a kadar ev hapsinde kaldı. Bu tarihte ise Han, mahkeme tarafından serbest bırakıldı.

Han, daha sonra yaptığı açıklamalarda, 4 Şubat’ta yaptığı açıklamaları geri çekerek, Müşerref tarafından bu açıklamaları yapmaya zorlandığını öne sürdü.

Ev hapsi kararının kaldırılmasının ardından gözlerden uzak bir hayat süren Han, 10 Ekim 2021’de kötüleşen sağlık durumu nedeniyle kaldırıldığı hastanede hayatını kaybetti.

85 yaşında yaşamını yitiren Han, aralarında 2 Pakistan devlet madalyası olmak üzere çok sayıda ödüle layık görüldü. Han’ın yayımlanan 2 kitabı ve çok sayıda makalesi bulunuyor.

TRT