Connect with us
Örnek Resim Örnek Resim

Dünya

Samanyolu’nun iki katı genişliğinde, türünün en büyük gök cismi keşfedildi

Published

on

Astronomlar, Samanyolu’nun iki katı genişliğinde devasa bir radyo jeti keşfetti. Yeni bir çalışmaya göre, bu kadim gök cismi, evrenin bugünkü yaşının henüz yüzde 10’una bile ulaşmadığı dönemde oluştu.

Ulusal Bilim Vakfı’na (NSF) bağlı NOIRLab’da doktora sonrası araştırmacı olarak görev yapan Anniek Gloudemans, “Bu, erken evrende şimdiye kadar gözlemlenen en büyük radyo jeti” dedi.

Bugüne kadar, büyük patlamadan kısa süre sonra yayılan bu devasa radyo jetleri tespit edilememişti.

Gloudemans, bunun sebebinin 13,8 milyar yıl öncesinden kalan kozmik mikrodalga arka plan ışımasının, bu tür uzak cisimlerin radyo ışığını sönükleştirmesi olabileceğini ifade etti.

Süper kütleli kara delikler ve kuasarlar
Çoğu büyük galaksinin merkezinde süper kütleli bir kara delik bulunur. Bu devasa gök cisimleri, güçlü kütle çekimi nedeniyle çevresindeki maddeleri içine çeker.

Bu süreç, bazı kara deliklerin büyük miktarda enerji yaymasına neden olur ve bilim insanları, bunun kuasarların oluşumunu tetiklediğini düşünüyor. Kuasarlar, evrendeki en parlak gök cisimleri olarak biliniyor ve enerjik madde jetleri yayabiliyor.

İki güçlü radyo teleskop kullanılarak tespit edilen bu devasa jet, en az 200 bin ışık yılı genişliğe sahip.

Bir ışık yılı, ışığın bir yılda kat ettiği mesafe olup yaklaşık 9,46 trilyon kilometreye denk geliyor. Keşfi detaylandıran çalışma, 6 Şubat’ta The Astrophysical Journal Letters dergisinde yayımlandı.

Erken evrenin sırlarına ışık tutuyor
Gökbilimciler, evrenin uzak noktalarına bakarak geçmişi inceleyebiliyor. Bu keşif, ilk radyo jetlerinin ne zaman oluştuğunu ve galaksileri nasıl şekillendirdiğini anlamak adına önemli bir pencere açıyor.

İki loblu radyo jetini oluşturan kuasar, evrenin henüz 1,2 milyar yıl yaşında olduğu dönemde meydana geldi.

Kuasarın kütlesi, Güneş’in 450 milyon katı kadar olsa da, bu gök cismi tipik kuasarlara kıyasla daha küçük olarak değerlendiriliyor.

Gloudemans, “Bu durum, erken evrende bu kadar güçlü jetlerin oluşması için aşırı büyük bir kara deliğe gerek olmadığını gösteriyor” dedi.

Gözlemlere göre, jetin her iki tarafı da asimetrik özellikler taşıyor. Gloudemans, jetin farklı uzaklıklara yayılması ve parlaklığındaki değişkenliklerin, çevresindeki aşırı koşullardan kaynaklanabileceğini belirtti.

Farklı dalga boylarında gözlemler yapıldı
Uluslararası bir gökbilimci ekibi, ilk olarak Avrupa’daki Low Frequency Array (LOFAR) radyo teleskop ağıyla radyo jetini tespit etti. Ardından, Hawaii’deki Gemini Kuzey Teleskobu’nun kızılötesi spektrografı ve Teksas’taki Hobby-Eberly Teleskobu kullanılarak farklı dalga boylarında ek gözlemler yapıldı.

Bilim insanları, bu farklı gözlemleri birleştirerek J1601+3102 olarak adlandırılan kuasarın detaylı bir profilini çıkardı. Gloudemans, “Erken evrende güçlü radyo jetleri yayabilen kuasarları araştırıyoruz. Bu keşif, birden fazla teleskobun gücünü birleştirerek neler keşfedebileceğimizi gösteriyor” dedi.

Benzer keşiflerin devamı gelebilir
Bu büyüklükte bir radyo jetinin bulunması, evrenin erken dönemlerinde daha fazla benzer cismin var olabileceğine işaret ediyor. Araştırmacılar, bu tür jetlerin oluşum mekanizmasını anlamak için daha fazla gözlem yapmayı planlıyor.

Gloudemans, “Erken evrende yaklaşık bin kadar kuasar tespit edildi. Bunlar nadir olsa da, elimizde önemli sayıda örnek bulunuyor” dedi. Bilim insanları, kuasarların merkezindeki süper kütleli kara deliklerin, gaz ve tozun sürtünmesiyle aşırı parlak hale geldiğini düşünüyor. J1601+3102 kuasarı özelinde, bu malzemenin bir kısmı güçlü radyo jetleri halinde uzaya yayılmış durumda.

Evrenin farklı bölgelerinde devasa jetler
Geçtiğimiz yıl, başka bir gökbilimci ekibi, yine LOFAR teleskobunu kullanarak 23 milyon ışık yılı genişliğindeki “Porphyrion” adlı radyo jetini keşfetmişti. Ancak Porphyrion, Dünya’ya 7,5 milyar ışık yılı uzaklıkta bulunuyor ve erken evren yerine “yakın evrende” yer alıyor.

Bilim insanları, büyük patlamadan kalan kozmik mikrodalga arka plan ışımasının, erken evrendeki bu tür devasa jetleri tespit etmeyi zorlaştırdığını düşünüyor.

Ancak yeni keşif, bu güçlü radyo jetlerinin evrenin ilk dönemlerinde de var olabileceğini ve kara deliklerin galaksileri şekillendirmede oynadığı rolü gözler önüne seriyor.

Devamını Oku
Yorum Yapabilirsiniz

Leave a Reply

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Dünya

BBC: Google, Kahramanmaraş depremlerinde 10 milyon kişiye uyarı gönderemediğini kabul etti

Published

on

By

Google, 6 Şubat 2023’teki Kahramanmaraş merkezli depremlerde erken uyarı sisteminin doğru çalışmadığını ve insanlara gerekli uyarıların yapılamadığını açıkladı.

BBC’deki habere göre, Google’ın algoritmaları doğru çalışsaydı, depremlerin merkez üslerine 157 kilometre çapında yaşayan yaklaşık 10 milyon kişi, Google’ın en ciddi uyarı seviyesi olan “harekete geç” uyarısını alarak, sarsıntıdan 35 saniye öncesine kadar haberdar edilebilirdi.

Fakat 7,8’lik ilk depremde “harekete geç” uyarısı yalnızca 469 kişinin telefonuna gönderildi.

BBC’ye bilgi veren Google, 500 bin civarı kişiye ise hafif sarsıntılar için hazırlanan daha düşük bir uyarı gönderildiğini belirtti.

Teknoloji devi, daha önce deprem uyarı sisteminin “iyi çalıştığını” açıklamıştı.

Google’ın uyarı sistemi Türkiye’deki akıllı telefonların yüzde 70’inden daha fazlasını çalıştıran Android işletim sisteminde bulunuyor.

Depremlerde 55 binden fazla kişi ölmüş, 100 binden fazla kişi de yaralanmıştı.

İlk depremde hayatını kaybeden pek çok kişi, sarsıntıya uyurken yakalanmıştı ve erken uyarı almaları, binaları terk etmelerine veya önlem almalarına olanak sağlayabilirdi.

Bunun gerçekleşmemesinin nedeni, Google’ın erken uyarı sisteminin depremin büyüklüğünü yanlış hesaplaması oldu.

Bir Google sözcüsü “Her depremde öğrendiklerimizle bu sistemi geliştirmeye devam ediyoruz” dedi.

-Nasıl çalışıyor?

Google’ın Android Deprem Erken Uyarı Sistemi, çok sayıda cep telefonunun sarsılmasından bir deprem olduğunu tespit edebiliyor.

Deprem dalgaları kara üzerinde görece yavaş ilerlediği için Google, sarsıntılar depremin merkez üssünden uzak yerlere ulaşmadan önce oradaki kişilerin telefonlarına bildirimler gönderebiliyor.

Google’ın en ciddi deprem uyarısının adı “Harekete Geç” alarmı. Bu uyarı, telefonların uyku modunu devre dışı bırakıp gürültülü bir uyarı sesi çıkarıyor ve telefonun bütün ekranında büyük bir uyarı beliriyor.

Daha hafif sarsıntılarda ise telefonların uyku modunu devre dışı bırakmayan “Dikkatli Ol” uyarısı iletiliyor.

Devamını Oku

Dünya

Limasol’daki yangının dumanları Lübnan kıyılarına kadar ulaştı… Kundaklama iddiaları var

Published

on

By

Limasol’un dağlık bölgelerinde çarşamba günü çıkan ve dün kontrol altına alınabilen orman yangınında, 125 kilometrekarelik alan kül oldu, 14 köy ciddi şekilde etkilendi. Uydu görüntülerinde, yangının sebep olduğu dumanların Lübnan sahillerine kadar ulaştığı görüldü. Basına, kundaklama iddiaları da yansımaya başladı.

-“İlk hasar tespiti…”

Fileleftheros’a göre yangının kontrol altına alınmasından sonra hasar tespitine başlandı. İlk belirlemelere göre 2 kişi yangından kaçmaya çalışırken araçları içerisinde yanarak can verdi. Vücutlarında yanıklar oluşan ya da dumandan etkilenen 7 kişi halen hastanede tedavi görüyor, 70 civarında kişi ise ayakta tedavi ve taburcu oldu. Yangında toplam 191 konut zarar gördü. 93 konut ve 120 araç tamamen yandı, 31 bina ağır hasar gördü. 28 köydeki bağ ve ekinler hasar gördü.

-“Kundaklama şüphesi…

Alithia’ya göre yangının Ay. Amvrosio’daki evinin avlusuna kadar ulaştığı bir kadın, çarşamba günü tarlalar içerisinde gizlenen siyah giyimli, yüzünü maskeyle gizleyen ve sırt çantası bulunan bir kişi görüldüğünü, söz konusu kişinin fark edildiğini anlayınca kaçtığını, kısa süre sonra da yangın çıktığını açıkladı. Bir yayın organına konuşan kadın bu durumun tesadüf olmadığını belirterek, çarşamba gecesi komşu bölgelerin alevlerle kaplandığını ve evlerin boşaltıldığını söyledi.

Yangının etkili olduğu bölgelerde, tahliye edilen evlerin yağmalandığı bilgisini de veren gazete, bu durum Adalet Bakanı Harçiotis’e sorulduğunda “polisin bilgisi var, araştırıyor” cevabı alındığını kaydetti.

Fileleftheros “Malia” (Bağlarbaşı) köyündeki köprünün altındaki çöp alanında iki noktada yangın çıktığının görüldüğünü, bunun kundaklama olup olmadığının henüz bilinmediğini ancak bölge sakinlerinin, son 15 gün içerisinde aynı noktada 3 yangın çıktığına dikkat çektiklerini yazdı.

-“Yardım kampanyaları yasa dışı…”

Haravgi ve Alithia Rum Gönüllülük Koordinasyon Konseyi’nin, bu günlerde kişi veya gruplar tarafından yangından zarar görenlere yardım amaçlı ilan edilen bütün bağış kampanyalarının yasa dışı olduğunu açıklayarak kişileri dikkatli olmaya çağırdığını yazdı.

Devamını Oku

Dünya

İngiltere Başbakanı Starmer, Gazzeli çocukları ülkede tedavi etmek istediklerini açıkladı

Published

on

By

İngiltere Başbakanı Keir Starmer, acil tıbbi desteğe ihtiyacı olan Gazzeli çocukları bölgeden tahliye edip İngiltere’de tedavilerini yapmak için çabaları hızlandıracaklarını bildirdi.

Starmer, Gazze’deki duruma ilişkin açıklamasında, bölgeden gelen görüntülerin İngiltere’de halkı derinden etkilediğini, açlık ve çile görüntülerinin dehşet verici olduğunu söyledi.

“Bebekler ve çocuklar için gönderilen yardımların girişinin engellenmesi kabul edilemez.” diyen Starmer, esirlerin varlığının da kabul edilemez olduğunu ifade etti.

Starmer, sözlerini şöyle sürdürdü:

“Yüzlerce sivil yardım ararken öldürüldü, çocuklar su doldururken öldürüldü. Bu bir insani felakettir ve sona ermelidir. Gazze’ye milyonlarca sterlinlik yardım yaptık. Bu yıl 40 milyon sterlinlik ekstra yardım açıkladık ancak bu yardımlar içeri (Gazze’ye) giremiyor. Şimdi Gazze’de acil tıbbi desteğe ihtiyaç duyan çocukları tahliye etmek ve tedavilerini İngiltere’de yapmak için çabalarımızı hızlandırıyoruz.”

İsrail’in başka ülkelerin Gazze’ye havadan yardım bırakmasına izin vereceği haberini değerlendiren Starmer, “Çok geç alınmış bir karar ancak bu yolla yardımları Gazze’ye sokabilmek için elimizden gelen her şeyi yapacağız.” dedi.

Starmer, Ürdün makamlarıyla İngiliz yardımlarını Gazze’ye sokmak için çalıştıklarını dile getirdi.

Yakın müttefiklerle bölgede barışa giden bir yol için çalıştığının altını çizen Starmer, bu yolla ateşkesi kalıcı barışa dönüştürmenin somut adımlarının atılacağını ifade etti.

Starmer, Filistin devletini tanıma kararına değinerek, “Filistin devletinin tanınması bu adımlardan biri olmalı. Ancak bu, iki devletli bir çözümün ve Filistinliler ile İsrailliler için kalıcı bir güvenlikle sonuçlanacak daha geniş bir planın parçası olmalı.” dedi.

Tanımanın nihai hedef olduğunu vurgulayan Starmer, İngiltere’nin gerçek, anlamlı ve pratik çözümlerle uluslararası hareketleri arkasında topladığını belirtti.

Buna örnek olarak Ukrayna için Gönüllüler Koalisyonunun kurulmasını gösteren Starmer, “Orta Doğu’da da olması gereken, acıları şimdi ve uzun vadede sona erdirecek bir planın arkasında yeni bir uluslararası koalisyon kurmak.” diye konuştu.

Devamını Oku

Trending

Reklam